Genetyka sądowa jest dziedziną kluczową z punktu widzenia bezpieczeństwa publicznego. Mimo to, dyscyplina ta boryka się z brakiem środków na badania naukowe jak również brakiem zainteresowania ze strony świata polityki. Uczestnicy projektu naukowo-badawczego EUROFORGEN zwrócili uwagę na ten problem podczas konferencji PR, która odbyła się się 30 września 2014 roku w Brukseli. Podczas spotkania, eksperci z dziedziny nauk sądowych zaprezentowali najnowsze odkrycia w swej dziedzinie, m. in. metodę „kryminalistycznego fenotypowania DNA", za pomocą której mogłyby zostać zbadane miliony genetycznych śladów pozostawionych przez nieznanych sprawców różnych zdarzeń kryminalnych. Informacja o tych śladach zawarta jest w narodowych bazach danych DNA.

W europejskich bazach danych DNA znajduje się 1,4 miliona rejestrów pochodzących od nieznanych sprawców przestępstw, których nie można przypisać do konkretnych osób. Wszystkie te dowody genetyczne są bezużyteczne, gdy w sprawie nie wytypowano podejrzanego. Eksperci sądowi zrzeszeni w ramach projektu EUROFORGEN-NoE (European Forensic Genetics Network of Excellence) starają się to zmienić. W tym, finansowanym przez Unię Europejską projekcie, siły połączyło dwanaście grup badawczych z ośmiu krajów europejskich. Celem utworzonego konsorcjum naukowo-badawczego, w skład którego wszedł również Uniwersytet Jagielloński, jest intensyfikacja badań w dziedzinie genetyki sądowej. Działania te powinny w przeciągu kilku lat umożliwić badania dowolnego śladu biologicznego, np. fragmentu łupieżu, w celu opracowania genetycznego portretu podejrzanego o popełnienie przestępstwa. Portret przedstawiałby jego kolor włosów i oczu, pochodzenie biogeograficzne, wiek, a nawet cechy budowy twarzy.

Idea "Forensic DNA phenotyping", czyli kryminalistycznego fenotypowania DNA, odnosi się do identyfikacji cech fizycznych nieznanej osoby podejrzewanej o popełnienie przestępstwa poprzez analizę DNA. Idea ta jest zaledwie jednym z przykładów ogromnych korzyści, jakie przynosi współczesnej kryminalistyce genetyka sądowa. Niestety, seriale telewizyjne z cyklu „CSI", w których często zobaczyć można ogromne ekrany dotykowe prezentujące trójwymiarowe zdjęcia podejrzanych zaciemniają fakt, że tego typu aplikacje wciąż należą do metod przyszłości. „To od struktury finansowania badań zależy, czy takie metody będą mogły zostać wdrożone" – przekonuje prof. Peter Schneider z Instytutu Medycyny Sądowej Uniwersytetu w Kolonii, koordynator projektu EUROFORGEN.

Celem EUROFORGENU jest opracowanie nowych i bardziej precyzyjnych metod kryminalistycznych w ramach modelowych projektów badawczych. Istotnym zadaniem jest utworzenie sieci naukowej, która usprawni działania nad poprawą szkoleń zawodowych poprzez organizację staży zawodowych oraz zwiększenie współpracy międzynarodowej. Efektem tych działań ma być utworzenie „wirtualnego instytutu badawczego", który umożliwi konsolidację wszystkich działań naukowych w dziedzinie genetyki sądowej na poziomie europejskim. Wsparcie finansowe EUROFORGENU z środków 7. Programu Ramowego Unii Europejskiej jest przewidziane do końca 2016 roku. Dostępne w projekcie środki pozwolą na zainicjowanie tego procesu, ale nie wystarczą na jego długotrwałe utrzymanie. Z tego powodu, członkowie projektu zdecydowali się na prowadzenie w Brukseli kampanii na rzecz zwiększenia środków na wsparcie instytucji zajmujących się badaniami podstawowymi w dziedzinie genetyki sądowej. Znani eksperci przedstawią najnowsze osiągnięcia w swoich dziedzinach, w tym omówią kluczową technologię sekwencjonowania następnej generacji (NGS), analizę RNA dla celów kryminalistycznych jak również analizę złożonych śladów z wykorzystaniem programów komputerowych. Kampania będzie wspierana przez znanych fachowców z Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych oraz Europejskiej Sieci Instytutów Ekspertyz Sądowych.

Dodatkowe informacje na temat projektu, którego polskim koordynatorem jest dr hab. Wojciech Branicki z Zakładu Genetyki i Ewolucjonizmu Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UJ, dostępne są na stronie: www.euroforgen.eu